Foxing is een lokale aantasting van (meestal) lompenpapier (d.i. papier gemaakt voor het midden van de negentiende eeuw) en manifesteert zich door kleine bruine vlekjes op het papier. De precieze oorzaak van deze spikkels is vooralsnog niet achterhaald. De twee meest gangbare hypotheses wijzen in de richting van microbiologische aanvallen of activering van ijzerdeeltjes. Volgens de eerste hypothese zouden variëteiten van de Aspergillus zich ontwikkelen in zones van het papier die rijk zijn aan voedingsstoffen, nl. gedrukte gedeelten (waar er inkt en oliehoudende producten zijn) of in gedeelten bevuild door de handen van de lezer. In de tweede hypothese is de aanwezigheid van ijzer een overwegende factor. De organische zuren afgescheiden door de micro-organismen in hun stofwisselingsproces reageren met de sporen van ijzer aanwezig in het papier en vormen zouten die zich ontbinden in ijzeroxide en ijzerhydroxide. Deze zijn verantwoordelijk voor de roestbruine verkleuring. De ijzersporen kunnen afkomstig zijn uit diverse bronnen: uit de planten of het hout gebruikt voor de vervaardiging van de pulp, uit ijzerhoudende water gebruikt tijdens het fabricageproces, uit de hollander (kuip waarin lompen stukgeslagen werden) door de erosie van metalen delen, uit vulstoffen of nog uit kleurstoffen.
De behandeling betreft steeds afzonderlijke documenten, daar er nog geen massa-a-ontzuringstechnieken bestaan voor deze problematiek. Documenten met onoplosbare inkt zijn gemakkelijker te behandelen. De behandeling bestaat uit volgende stappen: eerst wordt het document in water gespoeld (om de dode vezels te verwijderen). Bij zeer sterk verzuurde documenten wordt reeds in dit eerste bad calciumhydroxide [Ca(OH)2, gebluste kalk] toegevoegd. Een tweede bad dient om de vlekken weg te bleken. Hiertoe wordt eerst borax [Na2B407.1OH20, een mineraal in de buurt van zoutmijnen gevonden] en dan natriumhypochloriet ([NaClO] aan het water toegevoegd. Daarna wordt het document diverse malen in water gespoeld en ten slotte worden de achtergebleven chemische stoffen geneutraliseerd in een waterige oplossing die natriumthiosulfaat [Na2S203.5H20, een fixeerzout] bevat. Hierna volgen opnieuw diverse spoelbaden. Aan het einde van de behandeling wordt het document volledig ontzuurd met calciumhydroxide en een reserve van basen opgebouwd.
Indien de foxing slechts sporadisch is, kan deze lokaal behandeld worden. Dit betekent dat het document dan niet volledig ondergedompeld moet worden. Op deze wijze kunnen ook documenten behandeld worden die wateroplosbare inkten of kleurstoffen bevatten, zoals aquarellen.
Foxing
Een veel voorkomend probleem bij papier is foxing die zich op het papier manifesteert als kleine bruine/roest kleurige vlekjes.
De precieze oorzaak van deze roest kleurige spotten is nog niet gekend. Vermoedelijk wordt het veroorzaakt door kleine metaal deeltjes in het papier die onder invloed van vocht geactiveerd worden ofwel is het een vorm van schimmel. Metaal deeltjes in het papier kunnen afkomstig zijn van verschillende bronnen: uit het hout gebruikt voor de vervaardiging van pulp, uit ijzerhoudend water die men gebruikte tijdens de papierfabricage, uit de Hollander, uit de vulstof- of kleefstoffen verwerkt in het papier,...
Voor de behandeling van foxing kunnen we verschillende methodes hanteren maar toch is de behandeling niet evident en niet altijd haalbaar omdat we steeds document per document moeten werken.Voor boeken is dit aldus een enorm werk.Daarbij komt dat het wegwerken van de foxing alleen kan gebeuren door een wassing en/of bleking wat geen omkeerbare behandelingen zijn. Als papier wordt gebleekt, op wat voor manier dan ook, gaat dit altijd gepaard met het verkorten van de papiervezels waardoor het papier eigenlijk minder sterk wordt.
Hierdoor voeren we deze behandeling enkel uit esthetisch oogpunt uit en enkel op uitdrukkelijk verzoek van de opdrachtgever.
.
